Tónsnillingaþættir: Schubert

Theódór Árnason

• Publisher: SAGA Egmont
• Year: 2022
• eBook ISBN: 9788728037386
• Topic: Media & Performing Arts
• Subtopic: Music

Franz Schubert fæddist árið 1797 í Austurríki. Hann ólst upp í Vín og lærði á fiðlu hjá föður sínum en á píanó hjá eldri bróður sínum. Í dag er hann þekktur sem afkastamikið tónskáld. Hann lést 31 árs gamall. Serían fjallar um helstu tónsnillinga allt frá árunum 1525-1907. Hún er byggð á skrifum Theodórs Árnasonar sem var íslenskur tónlistarmaður. Fjallað er um líf tónskálda og verk þeirra. Bókin kom fyrst út árið 1966.

Franz Schubert

1797—1828

F ULLYRÐA má það, að ekkert hinna klassisku tónskálda, eða „gömlu meistara“ eigi eins mikil ítök í alþýðu manna á Íslandi og Schubert, engan þessara snillinga þykjumst vér þekkja jafn vel og Schubert, og af eðlilegum ástæðum skilja Íslendingar hann bezt og þykir því vænst um hann. Því að söngurinn eř sú grein tónlistar, sem enn er fólki hér skiljanlegust og aðgengilegust, og Islendingar eru smekkvísir á söngva, — þannig eru þeir af guði gerðir, jafnvel fremur öðrum þjóðum, — en Schubert var maðurinn sem altaf var með hugannn fullan af ljúfum lögum, — má bæta því við, að hjartað virtist hafa verið huganum samstilt, — og manni finst, sem hann muni ekki hafa haft við að skrá það alt. Og margt af því sem hann skráði glataðist. Ýms Schuberts-lög fluttu íslenzkir mentamenn, sem erlendis höfðu dvalið, heim með sér og kyntu alþýðu manna. Á fyrsta fjórðungi þessarar aldar eignuðumst vér svo söngvara, sem sungu Schuberts-lög víðsvegar um bygðir lands. Íslenzk skáld þýddu Göethe-ljóð, sem Schubert hafði samið lög við, og þannig urðu þau lög á hvers manns vörum. Og loks voru ýms Schuberts-lög tekin upp í alþýðleg sönglaga-söfn, sem út voru gefin. Flest söngelskt fólk á sér eitthvert Schuberts-lag eða lög, að uppáhaldi. Er þá oft valið á milli þessara laga t. d.: „Álfakóngurinn“, „Ave Maria“, „Kvöldljóðförumannsins“ („Yfir öllum fjöllum“ o. s. frv.), „Heiðarrósin“, — já, ég sé að það er ógerningur að nefna lögin, sem allir kannast við og allir, sem nokkurt söngeyra hafa, hafa haft yndi af. En þegar þessu sleppir, eru kynnin af Schubert á þrotum. Um hinar stærri tónsmíðar hans gildir hið sama og sambærilegar tónsmíðar annara tónskálda, að hér höfðu menn lítil sem engin kynni af þeim fyrr en Útvarpið kom til sögunnar, og Hljómsveit Reykjavíkur tók að dafna. Og um persónuna Schubert og lífsferil hans er sama máli að gegna og um hina aðra tónsnillinga.

Raunar er saga Schuberts fljótsögð, því að hún er ekki ýkja löng — hann varð ekki nema tæplega 32 ára gamall. Og heimildir eru ekki fjölskrúðugar, því að Schubert skrifaði fátt bréfa og var yfirleitt fáskiftinn, gaf litt um að láta sjá sig á þeim stöðum, þar sem heizt var talað um snillinga og aðra merka menn, — eða í samkvæmissölum. Til eru fáein rifin blöð úr dagbók hans, tvö eða þrjú bréf frá honum, skrá yfir tónsmíðar með dagsetningum, — og loks og þá það, sem raunar skiftir mestu: — tónsmíðarnar sjálfar, eða það sem ekki glataðist af þeim.

Franz Peter Schubert hét hann fullu nafni, fæ...

Table of contents

• Tónsnillingaþættir
• Copyright
• Franz Schubert
• Um Tónsnillingaþættir: Schubert
• Notes