Tónsnillingaþættir: Beethoven

Theódór Árnason

• Publisher: SAGA Egmont
• Year: 2022
• eBook ISBN: 9788728037430
• Topic: Media & Performing Arts
• Subtopic: Music

Ludwig van Beethoven er flestum tónlistarunnendum kunnugur. Hann var tónskáld og píanóleikari, fæddur og uppalinn í Bonn í Þýskalandi. Fyrsta sinfónía Beethoven var frumflutt árið 1800, stuttu síðar fór heyrn Beethoven að hraka. Serían fjallar um helstu tónsnillinga allt frá árunum 1525-1907. Hún er byggð á skrifum Theodórs Árnasonar sem var íslenskur tónlistarmaður. Fjallað er um líf tónskálda og verk þeirra. Bókin kom fyrst út árið 1966.

Ludwig van beethoven

1770—1827

S umarið 1787, þegar Mozart var í Vinarborg, í sem mestum önnum að undirbúa söngleik sinn „Don Giovanni“, eða „Don Juan“, sem leika átti þá um haustið í Prag, bar svo við, að kunningi hans einn kom til hans í þeim erindum, að biðja hann að hlýða á ungan píanóleikara, sem komið hafði alla leið frá Bonn til Vínarborgar í þeirri von, að reyna að ná þar fótfestu sem hljómlistamaður, en Vín var um þær mundir talin „höfuðborg þýzkrar hljómlistar“, — og um leið og aðallega til þess, að hitta Mozart, ef þess væri kostur og fá dóm hans um hæfileika sina, og tilsögn hjá honum.

Mozart hafði engan tíma aflögu, — en hann var jafnan sama ljúfmennið og gat því ekki neitað bóninni.

„Þessi „tilvonandi“ píanósnillingur var ungur maður og í alla staði óásjálegur. Hann var stórskorinn og ófríður, með mikinn og úfinn, jarpan hárlubba. Hann var í snjáðum fötum, sem fóru illa, og framkoma hans öll klunnaleg og óhefluð. Mozart bað hann að leika eitthvað fyrir sig á hljóðfærið og skyldi hann sjálfur velja sér viðfangsefni.

En lítið virtist leikur piltsins hrífa Mozart. — Mozart var að bíða þess, að verða var snillings-neistans, — en virtist verða fyrir vonbrigðum. Og það lá við að hann yrði hálfgramur kunningja sínum fyrir það að vera að tefja sig á þessu.

Píanóleikarinn lauk viðfangsefninu og Mozart lét í ljós, að „áheyrninni“ væri lokið, — en sagði fátt.

En pilturinn var ekki af baki dottinn, — hann vildi ekki með nokkru móti láta þar við sitja. Framtíð hans var mikið undir því komin, fanst honům, að hann næði hylli Mozarts, eða að hann gæti sannað honům að í sér byggju óvenjulegir hæfileikar. En hann fann að honům hafði mistekist, og að Mozart var ósnortinn af leik hans. Með öðrum orðum: hann þóttist vera „fallinn í gegn“ við þetta próf, sem hann hafði bygt svo miklar vonir á.

Hann tók í sig kjark og bað Mozart að setja sér fyrir yrkisefni, sem hann skyldi síðan leika yfir afbrygði (variationir) á hljóðfærið. — Mozart lét að ósk hans og fékk honům einfalt lag að yrkisefni.

Og þar skifti í tvö horn. Þarna gafst honům tækifæri til að sýna gáfuna miklu, sem honům var gefin. Það var sem feykt væri buřtu með töframagni allri feimni og óstyrkleik. Hann gleymdi sjálfum sér og þeim, sem viðstaddir voru…. Þannig gat enginn leikið nema sá, sem guð hafði gefið snilligáfuna.

Mozart féll í stafi.

Þegar hann kvaddi kunningja sinn, mælti hann: „Pilturinn þessi mun einhverntíma hafa hátt um sig í heiminum, — minstu orða minna!“

Mozart varð sannspár. Hann sá piltinn aldrei síðan, — en pilturinn var Ludwig van Beethoven.

Hann var fæddur í Bonn við Rínarfljót, 16. dag desembermánaðar, árið 1770.

Um bernskuár Beethovens vita menn fátt annað en það, að hann var alinn upp í fátækt og var beittur miklu harðrétti af föður sínum, er hugðist að gjöra úr honum annað undrabarnið á borð við W. A. Mozart, því að snemma varð vart óvenjulegra tónlistarhæfileika hjá Beethoven.

Faðir hans hér Jóhann van Beethoven og var tenórsöngvari við einkakapellu kjörfurstans af Köln. Hann var drykkjumaður mikill og svaðilmenni. Beethoven yngri var varia meira en liðlega þriggja ára, þegar hann tók að kenna honum stafrof hljómlistarinnar. Up...

Table of contents

• Tónsnillingaþættir: Beethoven
• Copyright
• Ludwig van beethoven
• Um Tónsnillingaþættir: Beethoven